Cách đây 4 năm, Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI tuyên bố thoái vị, và kể từ đó, ngài sống một cuộc đời tĩnh lặng, xa rời sự ồn ào của dư luận nhưng gần gũi với Đức Giáo Hoàng Phanxicô.

Sau 4 năm kể từ khi ra quyết định trọng đại, Đức Bênêđictô XVI vẫn trong tình trạng “sức khỏe tinh thần và tâm linh một cách hoàn hảo”, nhưng “sức mạnh thể chất suy yếu dần”, theo đài Vatican Radio dẫn lời cha Federico Lombardi, hiện là chủ tịch Quỹ Vatican Joseph Ratzinger-Benedict XVI.

Quyết định vô tiền khoáng hậu

Vào ngày 11.2.2013, vào 11 giờ 45, những từ ngữ được Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI thốt ra một cách bình tĩnh và nhẹ nhàng đã gây nên cơn địa chấn trong Giáo hội : “Do tuổi tác đã cao, tôi không còn phù hợp với các hoạt động của sứ vụ Thánh Phêrô”. Sau thông điệp này, ngài yên lặng rời khỏi cuộc họp với các Hồng y, như thể chưa có chuyện gì bất thường vừa xảy ra. Hai ngày sau đó, ngài công khai tuyên bố quyết định từ chức trước đám đông.

“Hỡi các anh chị em yêu quý, như các bạn đã biết, tôi đã quyết định… Cảm tạ về sự thông cảm của mọi người. Tôi đã quyết định từ nhiệm… rời khỏi tác vụ của Thánh Phêrô mà Thiên Chúa đã tin tưởng trao cho tôi vào ngày 19.4.2005. Tôi đã quyết định như thế một cách hoàn toàn nhẹ nhõm vì lợi ích của Giáo hội. Tôi đã đi đến quyết định này sau vài lần cầu nguyện và tự vấn lương tâm trước Chúa. Tôi hoàn toàn nhận thức được mức độ nghiêm trọng của hành động này, nhưng đồng thời cũng thừa nhận bản thân không được chuẩn bị để tiếp tục tác vụ của Thánh Phêrô với sức mạnh cần thiết. Cảm ơn mọi người. Trong những ngày khó khăn này, cơ thể tôi hầu như cảm giác được sức mạnh của sự cầu nguyện thông qua tình thương đối với Giáo hội và những lời cầu nguyện của các con. Hãy tiếp tục cầu nguyện cho tôi, cho Giáo hội và cho vị giáo hoàng tương lai. Thiên Chúa sẽ dẫn dắt ngài ấy”.

Lúc đó, Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI 85 tuổi, trở thành Đức Thánh Cha đầu tiên từ chức trong khi đang thực hiện đầy đủ mọi chức năng của một giáo hoàng, kể từ hàng trăm năm trở lại đây. Hành động cuối cùng của ngài trên cương vị giáo hoàng là hội kiến các Hồng y, qua đó truyền lại thông điệp cho người kế nhiệm của mình : “Trong số các hiền huynh, giáo hoàng tương lai đang hiện diện giữa Hồng y đoàn, người tôi xin hứa sẽ kính trọng và tuân phục vô điều kiện”. Quyết định từ chức của ngài có hiệu lực vào ngày 28.2, vào đúng 8 giờ tại Rome, khi lính gác Thụy Sĩ rút đi hết. Kể từ đó, ngài chỉ phát biểu một lần duy nhất trước đám đông, nhân dịp 65 năm chịu chức linh mục vào ngày 28.6.2016. Và lần này ngài cũng dành để nói về Đức Phanxicô : “Sự tử tế của ngài, kể từ thời khắc đầu tiên của quá trình bầu chọn, trong mỗi thời khắc cuộc sống của tôi ở đây, đã khiến tôi vô cùng ấn tượng, là cội nguồn cảm hứng thực sự đối với tôi. Hơn cả mọi thứ trong khu vườn của Vatican, với vẻ đẹp của chúng, đức tính tốt đẹp của ngài là nơi lưu trú cho tôi: tôi cảm thấy được bảo vệ”.

Đức Bênêđictô XVI đã sống một cuộc đời lặng lẽ, tránh xa tầm mắt của dư luận và gần gũi với Đức Giáo Hoàng Phanxicô. Ngài đang cư ngụ tại đây, trong Đan viện “Mater Ecclesiae” của Tòa Thánh. Ngài chỉ rời khỏi nơi này đúng một lần để thăm Castel Gandolfo, Cung điện mùa hè của các giáo hoàng, trong chuyến du hành rời khỏi Rome. Ngài biết rằng mình đang là tấm gương cho các giáo hoàng tương lai cách cư xử sau khi thoái vị, và ngài đã làm điều đó bằng sự ủng hộ người kế nhiệm với sự thận trọng, thanh thản và cầu nguyện.

Gánh nặng tuổi tác

Cộng sự của ngài là cha Lombardi, cựu phát ngôn viên Tòa Thánh, cho hay tình trạng sức khỏe của Đức Bênêđictô XVI đang yếu hơn theo thời gian, nhưng ngài vẫn thường đi bộ quanh Đan viện. Trao đổi trên kênh truyền hình Tg2000 của Ý, linh mục Lombardi nói Đức Bênêđictô XVI cảm giác được sự hạn chế do gánh nặng tuổi tác của mình khi đảm trách nhiệm vụ nặng nề là đứng đầu Giáo hội : “Rõ ràng là Đức Bênêđictô XVI đã làm được điều mà trước đây chỉ tồn tại dưới dạng khả năng. Với hành động này, ngài mở ra một con đường cho những người đi sau có thể noi theo. Con đường này, nếu các ngài cảm thấy mình đang rơi vào tình trạng tương tự, có thể đi đến cái kết tương đồng”.

Đức Bênêđictô XVI sẽ mừng thượng thọ 90 tuổi vào ngày 16.4. Do tuổi tác và thị lực giới hạn, ngài không còn tự tay viết lách, nhưng năm ngoái ngài đã thực hiện 3 bài phỏng vấn dài. Trong đó, một cuộc ghi lại quá trình trao đổi với cha Jacques Servais thuộc Dòng Tên, về học thuyết của sự biện minh và đức tin. Kế đến là cuộc trò chuyện với người viết tiểu sử Ý Elio Gueriero, tác giả quyển Servant of God  and Humanity: The Biography of Benedict XVI, với Đức Phanxicô là người viết lời giới thiệu. Thứ ba là cuộc phỏng vấn dài và được xuất bản dưới dạng sách có tựa đề Final Conversations, với nhà báo người Đức Peter Seewald. Được xuất bản bằng nhiều thứ tiếng, bao gồm tiếng Anh, quyển sách đại diện cho lần đầu tiên trong lịch sử, một giáo hoàng mô tả nhiệm kỳ của mình sau khi chấm dứt.

GIANG VÔ YÊN