Mỗi mùa Giáng Sinh về, ca khúc “Hang Bêlem” quen thuộc không chỉ cất lên từ ca đoàn nhà thờ trong những thánh lễ mà tiếng nhạc, lời hát còn vọng ra từ những quán xá bên đường và ngân vang trong các gia đình Công giáo.

đó là một trong những bản Thánh ca Việt Nam về Giáng Sinh bất hủ của cố nhạc sư Hải Linh, đã đi vào lòng bao thế hệ. Hầu như người Công giáo nào, khi nghe nhạc phẩm “Hang Bêlem”, đều có thể nhẩm hát theo một cách dễ dàng như đã thuộc bài hát từ rất lâu. Với nhiều người ngoại đạo, ca khúc này cũng không xa lạ gì trong mùa Noel.

Giáng Sinh năm nay là tròn 70 năm “Hang Bêlem” ra đời, có dịp đọc lại xuất xứ của tác phẩm này, người yêu nhạc hẳn không khỏi thán phục và thầm cảm ơn người nhạc sĩ tài hoa đã để lại một bài hát hay cho đời. Làm sao không ấn tượng cho được khi biết tác giả sáng tác bản Thánh ca nổi tiếng này khi mới vừa 25 tuổi! Khi ấy, Hải Linh đang dạy nhạc tại trường Thầy Giảng (Bùi Chu). Cái duyên khiến ông có “Hang Bêlem” bắt đầu từ một lời “thách đố” của ông Minh Châu - chủ nhiệm báo Đường Sống ở Nam Định lúc Hải Linh đi ngang qua tòa soạn vào tháng 11 năm 1945. Vị chủ nhiệm báo lúc đó muốn có một nhạc phẩm để đăng trên báo số đặc biệt mừng Giáng Sinh nên đã đố Hải Linh sáng tác. Nhạc sĩ trẻ nhận lời và mấy ngày sau đã cầm bản nhạc “Hang Bêlem” tới tòa soạn báo Đường Sống. Bài hát sau đó được phổ biến trên báo. Và ngay trong đêm lễ vọng Giáng sinh 24.12.1945, tại nhà thờ Chánh tòa Phát Diệm, nhạc sĩ Hải Linh đã điều khiển Hội Ca Vịnh của nhà thờ hợp xướng bài “Hang Bêlem” lần đầu tiên, tạo được ấn tượng cho người nghe với lời hát và nhạc êm dịu, nhẹ nhàng…

70 năm trôi qua, ca khúc của cố nhạc sư Hải Linh vẫn tươi mãi với thời gian. Dù có bao nhạc phẩm Giáng Sinh khác sau này, nhưng chỗ đứng của “Hang Bêlem” trong lòng bao người không hề mất đi. Nhắc đến bản thánh ca này, linh mục nhạc sĩ Kim Long, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Thánh nhạc/HĐGMVN đã từng nhận định: “Có thể nói đêm Giáng sinh mà không hát “Hang Bêlem” của Hải Linh thì thấy thiếu một cái gì đó, vì nó có âm hưởng riêng và nó diễn tả được tâm tình của con người phải có khi đón chờ Chúa, gặp gỡ Chúa trong đêm hồng phúc…”.

Với tôi, “Hang Bêlem” đã trở nên thân quen từ bé, từ những ngày đi lễ Noel còn nắm tay mẹ, ra khỏi nhà thờ, tiếng hát vẫn cứ vọng ngân theo: “Đêm đông lạnh lẽo Chúa sinh ra đời, Chúa sinh ra đời nằm trong hang đá nơi máng lừa. Trong hang Bêlem ánh sáng tỏa lan tưng bừng, nghe trên không trung tiếng hát thiên thần vang lừng…”. 

Phan Giang