THÁNH CARLO ACUTIS: HÀNH TRÌNH THIẾU NIÊN VÀ KHÍ CHẤT THIÊNG LIÊNG

Suy tư từ sự kiện phong thánh cho Carlo Acutis (1991- 2006), một vị thánh trẻ qua đời vào đầu thiên niên kỷ thứ ba

Lm. GB Hoàng Quốc Thái

Phần 2: Phân tích tình trạng xã hội tục hóa và Bí tích Thánh Thể trong đời sống của thánh Acutis

Trong phần một chúng ta đã tìm hiểu sơ lược tiểu sử thánh Carlo Acutis nhằm có một cái nhìn tổng quát để hiểu các nhân đức anh hùng của ngài. Đây là một điều kiện quan trọng trong việc điều tra phong thánh. Với mong muốn làm nổi bật hơn nữa tính chất dũng cảm thiêng liêng đó, trong phần phân tích này, chúng ta cùng điểm lại hai yếu tố đối lập ảnh hưởng đến đời sống của thánh Acutis. Đó là hiện tượng tục hóa tại Âu châu và lòng tôn sùng Bí tích Thánh Thể của vị thánh trẻ.

Không phải mọi người phương Tây đều đón nhận phong trào tục hóa, nhưng Phương Tây đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi tư duy tục hóa trong tư tưởng triết học, hiện tượng xã hội và cả cách sống cá nhân từ thế kỷ 20 trở đi.

Tháo bỏ tượng Chúa chịu nạn khỏi trường học tại thành phố Paris.  vẽ bởi Léon Gerlier, được xuất bản trong La Presse illustrée, n° 673, 20 February 1881. © Musée Carnavalet. (nguồn: https://ehne.fr/en/encyclopedia/themes/education-teaching-and-professional-training/religions-secularism-and-education/religions-and-education-in-europe-nineteenth-twenty-first-century.)

Tục hóa có hai sắc thái ý‎ nghĩa. Một nghĩa trung lập là sự tách biệt khỏi sự chi phối của Kitô giáo trong một số lĩnh vực để trả lại cho lý trí con người vai trò lớn hơn. Nghĩa thứ hai, cực đoan và tiêu cực hơn, là muốn loại bỏ tất cả các yếu tố Kitô giáo hay giáo lý của bất cứ tôn giáo nào ra khỏi mọi lãnh vực đời sống.[1] Châu Âu đã đánh mất đức tin trong khoa học, bản ngã và xã hội,[2] đó là nhận định của Alan G. Padgett và Steve Wilkens, hai giáo sư thần học người Tin Lành. Nói cách khác, để hoạch định cho cuộc sống của xã hội và cá nhân, nhân loại không cần quy chiếu về những định tín, giáo l‎ý hay học thuyết từ tôn giáo, dù là Kitô giáo hay bất cứ tôn giáo nào. Thay vào đó, các yếu tố nhân bản như l‎ý trí con người (duy l‎ý, logic, khoa học) và thế giới sống hiện tại đang bao trùm tôi (hiện sinh) là căn cơ gốc rễ để truy tìm sự thật. Sự thật này có thể quy chiếu về nguồn gốc hiện hữu, mục đích sống, giá trị các hành vi của cá nhân và xã hội. Điều này cũng có nghĩa ‎rằng ai còn tin vào tôn giáo thì coi như còn ở trong thời đại tối tăm và‎ấu trĩ. Nói như Albert Camus[3] (1913-1960) là những ai còn hy vọng vào Thiên Chúa giữa cuộc sống hỗn độn này mang trong họ sự phi lý. Họ là những người đáng thương vì dựa dẫm vào tôn giáo để hy vọng tìm kiếm ý‎ nghĩa sống cho một hiện thực đầy đau thương và phũ phàng.[4] Bởi lẽ, con người không thấy Thiên Chúa có tác động gì hiệu quả với những sự dữ đang diễn ra nhan nhãn trong thời đại ấy. Như thế, chúng ta hãy tự mình gánh lấy trách nhiệm này, cùng một lúc loại bỏ các giáo điều hay giải pháp vô dụng đến từ tôn giáo. Vào thế kỷ 20, kiểu sống tục hóa như thế là một lối sống hiện đại, hợp thời và được hân hoan đón nhận bởi các xã hôi phương Tây.

Một cảnh trong lễ khai mạc Thế Vận Hội Mùa Hè 2024 tại Pháp. (https://www.art-insider.com/olympics-opening-ceremony-causes-uproar-over-last-supper-dance/6211)

Một minh họa cho sự tục hóa như trên có thể kể ra ở đây là cuộc sống của bà Antonia Salzano Acutis, mẹ của thánh Acutis. Bà Antonia đã không đi nhà thờ nhiều năm. Trước đây, bà chỉ đến nhà thờ ba lần: một cho Bí tích Rửa Tội, một cho Rước Lễ Lần Đầu, và một cho Bí tích Hôn Phối. Bà nhận định rằng cũng như nhiều người khác, bà và họ không quan tâm đến đức tin. Đó không hẳn là chống đối. Đơn giản, họ chỉ lấp đầy cuộc sống của họ với những hoạt động khác, mà quên đi ‎ý nghĩa căn bản của cuộc sống.[5] Một ví dụ khác mới đây hơn tại nước Pháp là màn trình diễn khai mạc Thế Vận Hội Mùa Hè 2024. Trong màn kịch mở đầu, người ta kết hợp giữa cốt truyện của trình thuật Bửa Tiệc Ly với các nhân vật thần thoại Hy Lạp. Các diễn viên bao gồm nhiều đại diện của các tầng lớp xã hội. Trong đó, họ thể hiện những nét đặc trưng về trang phục, kiểu cách của những người đồng tính. Màn kịch này dấy lên những phê bình cho rằng đây là sự xúc phạm Kitô giáo. Để chống lại các chỉ trích công khai này, những người tổ chức giải thích rằng sự kết hợp như thế là thể hiện tinh thần tự do, bình đẳng, và huynh đệ trong truyền thống nước Pháp.[6] Điều này cho thấy rõ ràng một hiện tượng xã hội trong đó con người không còn muốn phân biệt đâu là thiêng liêng đâu là trần tục. Họ muốn nhân danh giá trị con người do họ đặt ra để mặc sức biến tấu hay sử dụng những thực tại tôn giáo.

Acutis đã sống chịu ảnh hưởng trong một môi trường xã hội tục hóa như thế. Trong xã hội đó, Acutis đã tận dụng các tiến bộ mà thế giới mang lại cho cuộc sống, học tập, đam mê, giải trí và cả đời sống thiêng liêng. Mặt khác, làn sóng tục hóa mang lại biết bao nhiêu khủng hoảng về ý nghĩa cuộc sống. Trong bóng tối của xã hội tục hóa ấy, Acutis như một chấm nhỏ tỏa sáng sự hiện diện của Thiên Chúa giữa nhân loại. Ở giữa một xã hội muốn loại bỏ Thiên Chúa ra ngoài, Acutis đã trưởng thành trong đời sống thiêng liêng một cách không ngờ tới.

Trong tiến trình trưởng thành đời sống thiêng liêng, một bước ngoặt đã xảy ra khi Acutis được rước Chúa lần đầu vào lúc bảy tuổi, một độ tuổi quá nhỏ nhưng ngài đã đủ nhận thức về sự trỗi vượt của Thánh Thể. Từ đó cho tơi lúc qua đời, Bí tích Thánh Thể là yếu tố quyết định đời sống thiêng liêng của Acutis. Thật vậy, Acutis hay dừng lại để tôn thờ Chúa Giêsu Thánh Thể. Ngài cũng hối thúc các bạn hãy làm như vậy. Ngài nói “Hãy làm như tôi làm, và bạn sẽ thấy có một kiểu thăng tiến sẽ xảy ra trong nội tâm bạn.[7] Acutis thâm tín rằng toàn bộ cuộc sống của ngài được xây dựng trên sự gặp gỡ hàng ngày với Bí tích Thánh Thể.[8] Bí tích này hiện thực hóa lời hứa của Chúa Giêsu: Này đây Thầy ở cùng các con cho tới tận thế (x. Mt 28,19-20). Với một độ tuổi còn quá trẻ nhưng đầy xác tín, Acutis tin rằng lời hứa của Chúa Giêsu - “ở cùng các con” - có nghĩa là sự tồn tại như thể một cặp, cùng bầu bạn, đồng hành, làm việc chung, cùng lên kế hoạch, đối thoại, cùng theo đuổi mục đích sống, và cùng tiến bộ.[9]