Tại sao Phó tế mang dây Stola chéo?

Đăng lúc: Thứ năm - 03/04/2014 09:17 - Người đăng bài viết: admin
Tại sao Phó tế mang dây Stola chéo?

 

Trong thánh lễ đồng tế, các linh mục đeo dây stola buông thõng xuống, còn các phó tế thì đeo dây stola bắt chéo từ vai bên trái sang hông bên phải. Tại sao vậy? Dây stola có ý nghĩa gì?

Thiết tưởng nên phân biệt hai vấn đề. Thứ nhất làýnghĩa của dây stola. Thứ hai cách thức đeo dây stola. Trong thánh lễ đồng tế, chúng ta thấy có các linh mục và các phó tế, mỗi đẳng cấp đeo dây stola một cách. Tuy nhiên, không chỉ có các linh mục và phó tế mới đeo dây stola mà thôi: các giám mục cũng đeo dây stola, và các giáo hoàng cũng thường chụp hình với dây stola màu đỏ. Đó làc hưa kể một trường hợp màrất ít người có dịp chứng kiến, đó là các nữ tu dòng Chartreux cũng đeo dây stola nữa.

         

Chúng ta bắt đầu với vấn đề thứ nhất: dây stola có ýnghĩa gì?

         

Ý nghĩa của dây stola đãthay đổi rất nhiều trải qua dòng lịch sử: ýnghĩa của nótrong nguồn gốc văn hoáHy-lạp vàRôma thìkhác; ýnghĩa của dây stola khi được du nhập vào phụng vụ Kitôgiáo thìkhác. Từ thời Trung cổ, người ta lại thêm ýnghĩa ám dụ nữa. Xét về nguồn gốc, các nhàsử học không đồng ývới nhau. Danh từ stola mới xuất hiện từ cuối thế kỷ thứ VI, vàdần dần thay thế danh từ orarium. Mỗi danh từ mang một nguồn gốc khác nhau. Danh từ stola cólẽ lúc đầu ám chỉ áo thụng của các bàquýtộc (tương đương với toga của các ông).  

 

Vì thế stola không phải làmột sợi dây đeo ở cổ nhưng làmột cái áo; cólẽ đócũng làýnghĩa của stola được nói trong sách Khải huyền (stolae albae 6,11; 7,9.14). Bên các giáo hội Đông phương dây stola được gọi làOrarion, cũng tựa như bên Tây phương được gọi làOrarium cho đến thế kỷ IX. Thực ra Orarium cũng không phải làmột cái dây, nhưng làmột cái khăn đai, hay nói đúng hơn, một khăn quàng cổ. Xét về nguồn gốc trong xãhội Hy-lạp vàRôma, khăn orarium không phải làchiếc khăn quàng để che cổ cho khỏi cảm lạnh, nhưng làchiếc khăn để lau mặt hay để lau miệng (orarium bởi os, oris).

         

Như vậy, nguồn gốc dây stola làkhăn chùi miệng khi ăn hay sao?

         

Không phải thế. Khi nói đến lau miệng, ta đừng vội nghĩđến thực khách ngồi bàn ăn nhưng hãy nghĩđến các nhàhùng biện. Họ phải diễn thuyết đến sùi bọt mép, vìthế thỉnh thoảng phải lau miệng. Dùsao, đóchỉ làmột giả thuyết về nguồn gốc lịch sử màthôi. Xét về việc sử dụng trong phụng vụ, thìbên Đông phương đãthấy nói tới trong một bản văn của công đồng Laođixêa (năm 372), dành riêng orarium cho các phótế, chứ các tác viên thấp hơn không được đeo. Thánh Gioan Kim khẩu cũng cho biết làcác phótế đeo orarium trên vai trái. Bên Tây phương thìta thấy quy định về orarium của các phótế trong một bản văn của công đồng Braga ở Tây ban nha (năm 563); vàmột bản văn công đồng Toledo IV (năm 633) nói đến cách thức đeo orarium khác nhau giữa các phótế vàcác linh mục. Các phótế thìđeo orarium màu trắng trên vai trái, bắt chéo, vàở trên áo dalmatica. Các linh mục vàgiám mục thìđeo orarium quanh cổ, buông thõng xuống, nhưng màở dưới áo lễ.

         

Đàng sau những quy định phức tạp như vậy, người ta cógiải thích ý nghĩa của việc đeo dây stola như thế nào không?

         

Tiếc rằng các bản văn pháp lýkhông nói. Chính vìvậy màcác sử gia mới đưa ra nhiều giả thuyết về nguồn gốc vàýnghĩa của nó. Cólẽ lúc đầu, dây orarium chỉ cóýnghĩa thực dụng, đólàlau mặt, lau mồ hôi, hoặc che cổ cho ấm. Nhưng cách riêng, vào thời Trung cổ, người ta gán cho nónhiều ýnghĩa ám dụ cho dây stola, được hiểu không chỉ như một dây màcòn làmột tấm áo nữa.

         

1/ Hiểu như sợi dây, người ta vídây stola như sợi dây mà quân dữ đãtrói buộc Chúa Giêsu trong vườn cây dầu, hoặc dây trói vào cột đákhi chịu đánh đòn. Vìthế khi đeo dây stola, linh mục hãy nhớ đến sợi dây của đức vâng lời, ràng buộc mình với Chúa Kitô, hy sinh bản thân để cứu chuộc thế giới. Dây stola đeo lên vai cũng nhắc nhở rằng linh mục hãy mang lấy ách êm ái của Chúa Giêsu, học hỏi nơi Người sự hiền lành vàkhiêm tốn (Mt 11,29). Những điều này được đọc thấy nơi giám mục Sicardo của giáo phận Cremona. Dần dần theo hướng đó, các nhàthần học vạch ra đủ hết các thứ nhân đức cần thiết cho linh mục vàphótế; chẳng hạn như: đức khiêm nhường (Amalariô), đức vâng lời (Rupert de Deutz), khiết tịnh (Honorius), nhẫn nại (Innocente III), can đảm (Yves de Chartres).

Rabanus Maurus thì hiểu stola như làbiểu hiệu của lời giảng (cólẽ ýnghĩa này lấy từ khăn orarium lau miệng): trước khi giảng thìphải chuẩn bị chu đáo. Các nhàluân lýkhông quên lưu ýrằng dây stola được buộc vào dây thắt lưng (tượng trưng cho sự khổ hạnh), bởi vìđừng mong tập luyện nhân đức nếu thiếu sự khổ chế. Cách riêng, khi giải thích stola cho các phótế (nguyên ngữ diaconos trong tiếng Hy-lạp làkẻ phục vụ) thánh Isidorus de Pelusio (+440) nhắc đến tấm khăn màChúa Giêsu dùng để lau chân cho các môn đệ sau khi đãkhiêm tốn rửa chân cho họ.

         

2/ Nếu hiểu như tấm áo dựa theo sách Khải huyền, thìstola làbiểu hiệu cho sự thanh sạch màcác tín hữu phải khoác vào để dự tiệc cưới trên trời. Con người được dựng nên trong tình trạng nguyên tuyền; nhưng do tội nguyên tổ, chiếc áo đãtrở thành nhơ bẩn. Vìthế con người cần phải tìm cách rửa sạch nó, bằng nước mắt thống hối vànhất lànhờ quyền năng Thập giáChúa Kitô, trong máu thánh của ngài. Ýnghĩa biểu tượng này còn được nhắc đến trong Sách lễ Rôma trước công đồng Vatican II. Khi đeo dây stola, linh mục thầm thĩcầu xin: “Lạy Chúa, xin hoàn lại cho con stola của bất tử mànguyên tổ đãlàm mất; vàtuy con không xứng đáng đến gần nhiệm tích thánh, xin Chúa cũng ban cho con sự hoan lạc đời đời”.

         

Trong Sách lễ Rôma hiện nay không còn kinh đó nữa hay sao?

         

Vào thời Trung cổ, người ta thích chúgiải Kinh thánh vàcác bản văn phụng vụ theo nghĩa ám dụ. Cách riêng, khi bàn về Thánh lễ, người ta giải thích như cuộc diễn tuồng Thương khó, gồm các chặng giống như đi đàng Thánh giávậy. Việc giải thích ýnghĩa ám dụ cũng áp dụng cho phẩm phục linh mục, chẳng hạn như áo alba ám chỉ linh hồn trong trắng; dây lưng ám chỉ đức khiết tịnh, áo lễ tượng trưng cho việc vác thánh giá. Từ công đồng VaticanôII, thần học muốn tìm hiểu ýnghĩa văn bản của Kinh thánh cũng như biểu tượng tự nhiên của các bítích, chứ không ưa lối giải thích ám dụ, nhiều khi dựa theo óc tưởng tượng hơn làtheo bản chất của sự vật. Theo tôi nghĩ, đólàlýdo vìsao Sách lễ sau công đồng VaticanôII bỏ các kinh màlinh mục đọc khi mặc phẩm phục.

         

Sách lễ hiện nay quy định thế nào về việc đeo dây stola?

         

Quy tắc Sách Lễ Rôma ấn bản năm 2000 số 340 (tương đương với số 302 ấn bản cũ) quy định như sau: “Các tư tế đeo dây stola quanh cổ vàbuông thõng xuống đàng trước. Các phótế đeo dây stola trên vai trái, bắt chéo ngang ngực, vàthắt lại ở hông bên phải”. So với quy tắc trước công đồng, ta thấy cósự thay đổi không nhỏ đối với các linh mục.

Trước đây (nghĩa từ sách lễ năm 1570), các linh mục đeo stola trên cổ vàbắt chéo ra trước ngực như hình thánh giá; chỉ cógiám mục mới buông thõng xuống, bởi vìngài còn đeo thêm thánh giánữa. Chúng ta cũng cần quy chiếu với các điều khoản khác cóliên quan đến phẩm phục các tác viên. Đối với các phótế, thìsố 338 nói rằng phẩm phục gồm cóáo alba, stola vàdalmatica; nhưng vìnhu cầu hoặc lễ thường thìcóthể miễn mặc dalmatica. Còn trong thánh lễ đồng tế, thìcác linh mục cóthể chỉ mặc áo alba vàđeo stola.

         

Các linh mục không chỉ đeo dây stola lúc dâng thánh lễ màthôi, nhưng còn lúc cử hành các lễ nghi phụng vụ khác nữa, phải không?

         

Đúng thế. Cólẽ vìvậy màở Việt Nam trước đây, người ta dịch stola là“dây các phép”, nghĩa làdây đeo lúc cử hành các phép bítích. Tuy nhiên trong trường hợp này, ta thấy stola thường làmàu trắng, trừ khi giải tội vànghi thức an táng thìđổi thành màu tím. Nên biết làvào thời cổ, dây stola (cũng như orarium vàpallium) luôn luôn làmàu trắng; mãi đến thế kỷ XVI, mới cótục thay đổi màu dây stola cho hợp với màu áo lễ trong ngày. Ngoài ra, cũng nên ghi nhận làtrong những trường hợp linh mục đeo stola màkhông cóáo lễ thìkích thước của nócũng rộng hơn.

         

[Trong giáo luật, từ stola còn mang một ýnghĩa chuyên môn, hiểu về vài công tác dành riêng cho các cha sở (ius stolae), màvết tích còn thấy ở số 530 của bộ giáo luật. Cần phải cósự thoả thuận của cha sở thìcác linh mục khác mới được thi hành các nghi thức đó, thídụ rửa tội, chứng hôn. Trong khung cảnh này, Stola tượng trưng cho quyền hành của cha sở].

         

Các giáo dân có được phéđeo stola không?

         

Tùy chúng ta hiểu stola theo nghĩa nào. Nếu hiểu theo nghĩa chuyên môn của phụng vụ thìduy chỉ cócác giám mục, linh mục, phótế mới đeo dây stola lúc cử hành phụng vụ. Còn nếu hiểu theo nghĩa rộng, làbất cứ đai nào cũng gọi làstola, thìchúng ta cóthể nhận thấy tại vài nơi, các chức sắc trong giáo xứ cũng đeo đai trắng bắt chéo trước ngực, cólẽ bắt chước các phótế.

Dù sao, giữa hai hình thức (nghĩa rộng vànghĩa hẹp), ta nên thêm nghĩa thứ ba nữa, đólàcác nữ tu dòng Chartreux. Vào ngày thánh hiến các chị nhận lãnh một dây stola, vàchiếc stola này sẽ được đặt trong hòm lúc an táng. Do một đặc ân của Toàthánh, trong phụng vụ Giờ kinh Sách, chị nào đọc Phúc âm thìcũng đeo stola.

Lm. Giuse Phan Tấn Thành, OP.

Đánh giá bài viết
Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá
Click để đánh giá bài viết
 
Tin Giáo phận