Ngày 9.4.2018, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã công bố tông huấn Gaudete et exsultate - Hãy vui mừng và hân hoan, mời gọi các tín hữu đáp lại “ơn gọi nên thánh trong thế giới hiện đại”, theo tờ La Croix.

Ðây là bản tông huấn thứ ba kể từ khi Đức Phanxicô được mật nghị hồng y bầu chọn vào tháng 3.2013. Sau một Giáo hội cởi mở với Evangelii gaudium (Niềm vui Tin Mừng), một Giáo hội giàu lòng thương xót với Amoris laetitia (Niềm vui Yêu thương), Gaudete et exsultate (Hãy vui mừng và hân hoan) mô tả một Giáo hội thánh thiện. Tựa đề của tông huấn vừa công bố trích từ lời Chúa Giêsu nói về các Mối Phúc Thật trong Tin Mừng theo thánh Mátthêu (5,12): “Hãy vui mừng hân hoan, vì phần thưởng các con thật lớn lao trên trời! Chính như thế người ta đã bách hại các ngôn sứ đi trước các con”. Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng toàn thể Giáo hội được mời gọi trở thành “Dân Thánh”, theo tinh thần của Công đồng Vatican II. Bản tông huấn dài 113 trang, hiện có 4 thứ tiếng (Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Ý), chia thành 5 chương và 177 đoạn.

Thánh thiện một cách bình dị và khiêm tốn

Đức Phanxicô khuyến khích mỗi tín hữu đáp lời theo cách riêng của mình: “Chúng ta đều được mời gọi nên thánh bằng cách sống với yêu thương và làm chứng nhân trong cuộc sống thường nhật. Đừng e ngại sự thánh thiện: sự thánh thiện không khiến các con mất đi sức lực, niềm vui hay sức sống. Ngược lại, các con sẽ trở nên như những gì mà Thiên Chúa muốn khi tạo dựng nên các con và mỗi người vẫn sẽ là chính mình”.

Bản tông huấn không phải là một chuyên luận về sự thánh thiện, Đức Thánh Cha nêu rõ điều này ngay từ trang đầu tiên. Sự thánh thiện không dành riêng cho các vị giám mục hay linh mục mà mỗi Kitô hữu, dù đang chọn cuộc sống nào, chọn đời thánh hiến hay lập gia đình, là cha mẹ, ông bà, là công nhân, viên chức… đều được mời gọi nên thánh qua từng ngày, với từng hành động nhỏ và với đức tin cùng tình yêu. Sự thánh thiện do vậy không xa vời mà bình dị và khiêm tốn, nên mỗi Kitô hữu có thể theo con đường của mỗi người để đáp lại lời mời gọi của Thiên Chúa. Đó là “sự thánh thiện ở ngay cạnh bên”, được Chúa Giêsu truyền dạy qua các Mối Phúc Thật.

Đức Phanxicô đặc biệt phản bác các tư tưởng làm méo mó Tin Mừng và cảnh báo tình trạng quên lãng mối liên kết với Chúa, xem Kitô giáo như một tổ chức phi chính phủ và “sống với sự nghi ngờ những hoạt động bác ái xã hội của người khác là vẻ bề ngoài, mị dân...”. Theo ngài, điều chính yếu là phải nghe theo ơn gọi để nhận ra Thiên Chúa trong những người nghèo khó và khổ đau: “Vì xưa Ta đói, các ngươi đã cho ăn; Ta khát, các ngươi đã cho uống; Ta là khách lạ, các ngươi đã tiếp rước; Ta trần truồng, các ngươi đã cho mặc; Ta đau yếu, các ngươi đã thăm viếng; Ta ngồi tù, các ngươi đến hỏi han” (Mt 25, 35-36).

Thánh thiện là sống với niềm vui, sự giản dị và khiêm tốn, trong đức tin và tình yêu thương

Đặc biệt, trong tông huấn Gaudete et exsultate, Đức Phanxicô nhắc đến vai trò là chủ chăn Giáo hội hoàn vũ của ngài, điều rất hiếm gặp: “Trước những lời mời gọi của Chúa Giêsu, bổn phận của cha - trong vai trò là đại diện của Thầy - là thỉnh cầu các Kitô hữu hãy chấp thuận và đón nhận những lời mời gọi ấy với tâm hồn cởi mở, chân thành, không bình phẩm, không thoái thác”. Một Giáo hội đáp lời để nên thánh cũng là một Giáo hội sống với Lòng Thương Xót, vốn là trái tim của Tin Mừng.

Như vậy, có thể thấy Gaudete et exsultate đã tiếp nối tinh thần của hai tông huấn trước, Evangelii gaudium và Amoris laetitia.

Con đường để biến đổi

Đức Phanxicô mô tả sự thánh thiện là con đường để biến đổi, đồng thời, ngài cảnh báo “hai kẻ thù tinh vi của sự thánh thiện” có thể làm chúng ta lạc lối: thuyết ngộ giáo (gnosticisme, khép kín mầu nhiệm trong kiến thức chủ quan) và chủ nghĩa Pélage (pélagianisme, coi trọng ý chí con người mà quên đi thánh ý Chúa mới là tối thượng). Nhắc lại văn kiện gần đây của Thánh bộ Giáo lý Đức tin, Placuit Deo, ngài nói về những kẻ theo Pélage của thời nay, dành thời gian và năng lực của mình cho nỗi ám ảnh về luật lệ, sự si mê quyền lực, thói phô trương, có thể làm Giáo hội trở nên hiện vật trong bảo tàng hoặc thuộc sở hữu của một nhóm thiểu số.

Mỗi người cần chọn con đường riêng để đáp lại lời gọi nên thánh

Tiếp lời thánh Thomas d’Aquin, Đức Giáo Hoàng nhắc nhở rằng những hành động bác ái làm đẹp lòng Chúa hơn các nghi lễ. Đối diện với một thế giới khép kín thì thánh thiện là “sự mở lòng qua lời cầu nguyện và lòng mến”. Nhưng cầu nguyện cũng không phải là trốn chạy hay chối bỏ thế giới xung quanh.

Theo Đức Phanxicô, lòng thánh thiện của một tín hữu được thể hiện qua việc đặt trọn tâm ý và nương tựa một cách vững vàng nơi Chúa, không với lên cao, nhưng có sự khiêm tốn, có niềm vui, sự táo bạo và lòng can đảm tông truyền. Ở đây, không phải là áp dụng một công thức hay lặp lại quá khứ, vì ngay cả những giải pháp hữu hiệu cũng không thể có giá trị trong mọi tình huống. Điều hữu ích ở hoàn cảnh này có thể trở nên vô ích ở hoàn cảnh khác, ngài nhắn nhủ các tín hữu hãy giải phóng tâm hồn khỏi sự cứng nhắc để có thể phân định con đường của chính mình, thay vì bắt chước những điều không phù hợp với bản thân.

Đức Thánh Cha kết lại tông huấn với lời mời gọi hướng lòng về Mẹ Maria, người đã sống các Mối Phúc Thật của Chúa Giêsu, đồng thời cầu nguyện Chúa Thánh Thần, xin Ngài truyền cho chúng ta lòng khao khát nên thánh để vinh danh Thiên Chúa… Như thế, chúng ta sẽ chia sẻ được niềm hạnh phúc mà thế gian không thể nào tước đoạt.

Lan Chi (cgvdt.vn)